20/3/18

La transparencia: una premisa básica del Gobierno Abierto


Según la RAE, un gobierno transparente es un gobierno claro, evidente, que se comprende (se entiende su acción de gobierno) sin duda ni ambigüedad.
La transparencia forma parte de los cinco grandes ejes del compromiso de los Gobiernos Abiertos que son: colaboración, participación, transparencia, rendición de cuentas y formación.
La transparencia es la cualidad más importante del Gobierno Abierto no en vano se relaciona estrechamente con el proceso de canalizar la publicación de la información en poder de los gobiernos y las administraciones públicas. Para ello, en su día, se ideó la construcción de un portal web que recibió el nombre de Portal de Transparencia.
Tal como se recoge en la Ley 19/2013, de 9 de diciembre, de transparencia, acceso a la información pública y buen gobierno, la implantación de una cultura de transparencia impone la modernización de la Administración, la reducción de cargas burocráticas y el empleo de medios electrónicos para facilitar la participación, la misma transparencia y el acceso a la información.
En la mencionada ley se extiende la transparencia a toda la actividad de todos los sujetos que prestan servicios públicos o ejercen potestades administrativas.
En definitiva reforzar la transparencia de la actividad pública debe ser un objetivo irrenunciable a cualquier gobierno que desarrolle su acción bajo el paraguas del concepto de gobierno abierto.
Traté de visualizar estas ideas, y algunas otras, en la infografía que presento a continuación:


9/3/18

Educar en los valores del Gobierno Abierto

La educación es nuestra esperanza, nuestra mejor herramienta para intentar cambiar lo que en el ámbito que nos rodea y en el que actuamos y nos relacionamos nos enoja, nos entristece, nos deprime, nos irrita. Cierto que cada uno de nosotros tendrá diferentes elementos, objetos y sucesos como causantes de aquellos estados de ánimo que responden ciertamente a hechos y acontecimientos vividos y por tanto subjetivos, pero un común denominador se impone si pensamos y actuamos como colectivo humano, como sociedad, aunque solo sea por mera supervivencia y, ahí, las características y cualidades del Gobierno Abierto (participación, colaboración, transparencia) pueden ayudar a definir objetivos y ser útiles para desarrollar un enfoque educativo que sea capaz de transformar la sociedad. Y esta transformación es una tarea urgente pues son muchas las amenazas que nos acechan: económicas, demográficas, ambientales ...
Hagamos un recuento  para visualicemos el alcance y la magnitud de tales amenazas:
  • Cambio climático y contaminación ambiental sin fronteras (lluvia ácida, efecto invernadero, chatarra espacial, contaminación lumínica, acústica, visual...)
  • Agotamiento y destrucción de los recursos naturales
  • Urbanización creciente, desordenada y especulativa
  • Destrucción de los ecosistemas y de la biodiversidad
  • Disminución de la diversidad cultural debido al fenómeno de la globalización
  • Crecimiento económico acelerado y consumo desaforado
  • Explosión demográfica
  • Desequilibrios y desigualdad creciente generadores de conflictos, guerras, migraciones masivas, violencia...
  • Choque de civilizaciones con manifestaciones de acciones terroristas 
  • Creciente globalización y mundialización con la aparición de empresas de dimensión transnacional de enorme poder e influencia, proliferación de paraísos fiscales y surgimiento de mafias.
  • Pérdida de calidad de la democracia
Así que afirmamos que la educación es la mejor herramienta para lograr el cambio, para formar ciudadanos libres y conscientes de los avatares del mundo que les toca vivir y, sin embargo, nunca la educación estuvo tan amenazada por intereses ajenos a su verdadera función y finalidad, que debe ser por fuerza liberadora, emancipadora y humana. Necesitamos educar en libertar para facilitar el desarrollo y evolución de mentes abiertas, críticas, responsables, reflexivas, que piensen en si y para si. Con valor y conocimiento para que afronten de forma colectiva los numerosos problemas que amenazan a nuestra civilización que, por primera vez en la historia, soporta un riesgo real de colapso y destrucción.
Los valores que rigen el Gobierno Abierto aplicados al ámbito educativo deben ser usados para mostrar que el crecimiento económico no puede ser el único dogma de la sociedad actual y que la experiencia vital no debiera consistir tanto en buscar un camino al prestigio, a la riqueza y a felicidad inexistente como de asegurar a todos los ciudadanos un goce sereno y armónico de la vida en comunidad, en ausencia de dolores y fatigas y fomentando la solidaridad, la frugalidad y el respeto mutuo.


8/3/18

El gobierno abierto: una oportunidad para los ciudadanos


La reciente tendencia de las principales administraciones del mundo occidental de poner en marcha iniciativas y mecanismos para hacer posible el llamado gobierno abierto evidencia, a mi modo de ver, la creciente demanda que existe por parte de los ciudadanos de solicitar a sus gobierno una mayor transparencia, agilidad, rigor y profesionalidad en la gestión de los asuntos públicos, aquellos que afectan y no pocas veces condicionan, la vida del conjunto de los ciudadanos.
A partir del año 2019 el gobierno abierto tendrá una nueva ocasión más para poner en valía estas cualidades con la entrada en vigor de la reforma contemplada en la Ley 27/2011, de 1 de agosto y en la posterior Ley 23/3013, de 23 de diciembre con la introducción del llamado Factor de Sostenibilidad para el cálculo y revalorización de las pensiones. Este factor, que modificará dicho cálculo y revalorización de las pensiones públicas requerirá un "esfuerzo sustancial de transparencia", tal como se especifica en el Informe del Comité de Expertos sobre el factor de sostenibilidad, de 7 de junio de 2013.
Dicho Factor de Sostenibilidad, compuesto por el Factor de Equidad Intergeneracional (FEI) y el Factor de Revalorización Anual (FRA), "debe ser aplicado con transparencia y explicado con sencillez a todo aquel ciudadano que se quiera interesar por ello. La Seguridad Social debe recoger, en espacios específicos dedicados a dicho factor, todo el conjunto de datos que interactúan en las fórmulas. Debe, pues, publicar el seguimiento sistemático de la esperanza de vida, de los ingresos, de los gastos, del número de pensiones y del efecto sustitución. Debe facilitar la aplicación de la fórmula. Debe crear un índice basado en la aplicación sistemática del factor de revalorización, que sirva como elemento indiciario de la revalorización esperable en el momento que finalmente se marque para efectuar dicha revalorización. Los pensionistas deben tener una referencia a la que acudir, como la tienen hoy con el IPC. La revalorización debe comunicarse individualmente de una forma sencilla y comprensible. Las predicciones a futuro usadas en el factor deben ser publicadas por la Seguridad Social, con inclusión de sus supuestos y metodologías, para que puedan ser adecuadamente juzgadas y valoradas. Y, por último, esas previsiones deben ser contrastadas por la Agencia Independiente de Responsabilidad Fiscal", tal como se refleja en el mencionado informe. Es decir las administraciones públicas tendrán que aplicar los principios del gobierno abierto de forma plena y eficaz.

Con todo, esta dinámica del gobierno abierto es especialmente relevante en otro aspecto que considero importante y es que por primera vez abre la posibilidad, la oportunidad y propicia la ocasión para que, usando las herramientas, mecanismos y posibilidades que aparecen con el mismo, podamos exigir colectiva o individualmente el cumplimento de las promesas que los partidos políticos hacen a los ciudadanos durante las campañas electorales. Esta exigencia debería hacerse a todos los actores políticos que intervienen en las campañas electorales pero, fundamentalmente, a los que les corresponde la responsabilidad de gobernar una vez celebradas las elecciones.
No se trata ya solo de que la gestión sea eficiente, transparente y profesional, aspectos que por otra parte deben darse ya por habituales e incluso rutinarios, sino de que dicha gestión responda fielmente a los compromisos asumidos y a las promesas establecidas durante las campañas electorales. En este sentido el gobierno abierto debiera asumir una serie de prácticas que dotasen a la ciudadanía de mecanismos de corrección o castigo para aquellos gobernantes y partidos que incumpliesen de forma grosera sus promesas y compromisos electorales, defraudando gravemente la confianza de sus votantes.
Es hora ya de acabar con la vieja cantinela de que "los programas están diseñados para no ser cumplidos".






20/4/16

La franja

Este párrafo escrito por Antonio Muñoz Molina en su celebrado y premiado libro El invierno en Lisboa (Seix Barral, 1987) que a continuación paso a transcribir:

"Al tocar levantaban resplandecientes arquitecturas translúcidas que caían derribadas luego como polvo de vidrio o establecían largos espacios de serenidad que lindaban con el puro silencio y se encrespaban inadvertidamente hasta herir el oído y envolverlo en un calculado laberinto de crueldad y disonancia. Sonriendo, con los ojos entornados, como si fingieran inocencia, regresaban luego a una quietud como de palabras murmuradas. Siempre había un instante de estupor y silencio antes de que comenzaran los aplausos."

me parece un claro ejemplo de texto atrevido, sobre todo en su primera parte. Las metáforas son (resplandecientes arquitecturas translúcidas...polvo de vidrio...espacios de serenidad...laberinto de crueldad y disonancia), a la par que hermosas, arriesgadas, sobre todo si se condensan en tan breve espacio narrativo. 
A mi juício nos encontramos ante un ente literario que se aproxima temerariamente al límite del abismo: o lo consideramos sublime o ridículo, propio de un esnob.
Confieso que para hacerme una idea cabal del mismo tuve que leerlo varias veces, incluso creo que muchas veces. Y como quiera que cada vez que lo hacía disfrutaba con su lectura, no aminorándose este goce con las reiteradas atenciones, concluí que, para mi constituye un texto bello y literariamente hermoso. 
Ello no es óbice para que considere que si se produjesen unos mínimos cambios, mutilaciones e/o ampliaciones, podría transformarse con facilidad en uno decididamente ridículo. Así es la estrecha franja que separa lo valioso de lo prescindible. 

18/3/16

Problemas que a todos nos deberían importar


Son aqueles relacionados coa saúde do planeta que habitamos, non se sabe por canto tempo, e que inflúen tamén na nosa dunha forma cada vez máis evidente. 
Enumeremos algúns dos máis graves, de tipo medioambiental, que están na base da crise ecolóxica que provoca o actual modelo social e económico de crecemento nos países do chamado primeiro mundo incluíndo os chamados BRICS:
  • Contaminación atmosférica, acústica e visual con altos niveis de concentración atmosférica de dióxido de carbono, óxido de nitróxeno e metano.
  • Xestión, transporte e almacenamento de residuos radiactivos de alta actividade, que se xeran como resultado do funcionamento das centrais nucleares de fisión.
  •  Xestión, manexo e control do arsenal de armas nucleares e biolóxicas.
  •  Diminución alarmante da capa de ozono na Antártida e acentuación do desxeo nos polos.
  • Esgotamento de importantes reservas de auga doce e degradación dos solos e aumento da desertificación.
  • Cambios rexistrados na temperatura e aparición, cada vez máis frecuente, de catástrofes naturais severas como consecuencia do proceso de cambio climático.
  • Desaparición de moitas especies animais e diminución da biodiversidade.
  • Graves danos nas zonas costeiras, nos bosques tropicais e degradación, en xeral, do medio natural. 
     
Todos estes sucesos e factores, e algúns máis como a existencia da chuvia ácida, a maior abundancia no aire dalgúns dos gases de efecto invernadoiro (GEI), principalmente vapor de auga, dióxido de carbono e metano, responsables do grave suceso do cambio climático, a polución nas grandes cidades, a desregularización dos horarios con respecto aos ritmos da natureza, o aumento do estrés provocado pola dinámica existencial nas grandes cidades, están na base da maior crise ambiental global da humanidade e xeran un descontento, cada vez maior, en certos sectores da poboación referente ao modelo de desenvolvemento económico que provoca unha existencia marcada pola ansiedade, a tensión, a dúbida existencial e o afastamento dos ritmos e dos equilibrios da natureza. Por este camiño imos mal. Directos ao colapso.

 


16/12/15

Luces, adornos e felicidade.

  • O Nadal. Puntual sempre. Cansino, reiterativo, inevitable.
  • Sigo impresionado pola publicidade dunha gran cadea de grandes almacéns. Pretende que a xente se endeude, solicitando un préstamo, para mercar adornos, agasallos, alimentos e todo tipo de enseres, artiluxios e caralladas propias deste tempo. Consuma vostede en cousas necesarias e noutras perfectamente prescindibles, sexa feliz adquirindo produtos e servizos perfectamente superfluos. O que importa é a conta de resultados. A felicidade e o interese polas persoas só importa en tanto en canto estas consuman, se non o fan non poden acadar a felicidade. Así de simple, así de mintireiro. Mais, non faga caso. Consuma vostede o que sexa mester para si, non para os demais, adquira o que precise para si e os seus pero nen un obxecto ou servizo máis. Non se deixe engaiolar, non se escravice, non se embruteza. Reflexione, matine se realmente eso que lle propoñen lle convén a vostede ao mais ben lle favorece a eles. Lembre: dicir e asumir a afirmación "no meu comportamento como consumidor mando eu" é acadar un exercicio de soberania e liberdade que o fará máis digno, máis sabio e máis feliz, na medida do posible, sen enganos, sen artimañas, sen quenta mentes.
  • A lotería de Nadal goza de boa imaxe. Aproveita a oportunidade da celebración festiva e da tradición e lanza o seu anzó. Ademais ofertan a posibilidade de poder cobrar o premio o mesmo día do sorteo. Como se ese fose o problema! O meu problema e, quizáis o dalgún de vostedes, é a sensación de que nos tomen por incautos. Digámolo xa: este sorteo, chamado de Nadal, é o pior do ano con diferenza desde o punto de vista da probabilidade, xa de por si moi baixa, de que toque algún premio. Ah! pero... e a ilusión, dirán algúns. Certo. A ilusión é moi importante, mais pode ulisquearse de outras formas, acadarse por outros camiños, experimentarse de outra forma, menos mentireira, menos consumista, menos alienante.

21/10/15

Axuste de mínimos cadrados

Cando todo semella que no país veciño vai ser posible a formación dun goberno formado polo Partido Socialista de Portugal con apoio parlamentar de formacións tan diferentes a este e entre si, como son o Bloco de Esquerda e o PCP, (e os que coñezan minimamente a política portuguesa saberán que isto, de concretarse, vai supoñer un cambio histórico na política de alianzas) aquí, na Galiza, seguimos sen avances significativos, mais ben todo o contrario, acerca da posibilidade de artellamento dunha candidatura única cara ás vindeiras eleccións xerais do 20 de decembro.
A pesar do clamor de plataformas e colectivos e do chamamento de importantes sectores da sociedade galega para que se presente unha única opción de esquerdas, coa máxima pluralidade posible, os que teñen o poder de decisión non rematan de pór enriba da mesa os medios, os mecanismos e as vontades para conquerir tan ansiado obxectivo.
Tan difícil é acordar un programa de mínimos co que presentarse diante do electorado? Tan complicado é axustar as diferentes sensibilidades e pactar un conxunto de medidas e actuacións aínda que sexa aplicando o chamado método de mínimos cadrados? (é dicir, tomando os puntos nun plano como análogos ás principais directrices dos diversos programas electorais, axustar a recta, que sería o programa pactado, de tal forma que pase pola maior cantidade de puntos posible e, de non selo, alomenos que o seu trazado non se afaste moito da maioría deles)
Quizáis non estea de máis lembrar neste momento que os partidos, agrupacións, coalicións e/ou federacións políticas non son máis que instrumentos, todo o valiosos que se queira pero ferramentas ao fin, para levar á práctica políticas que termen do país para mellorar o benestar e a calidade de vida das persoas e que estas poidan aspirar á procura da felicidade, polo camiño que cada quen teña a ben seguir. De nada vale crer, lexitimamente, que se posúen e se teñen gardadas as esencias máis nucleares do país cando este esmorece paseniña mais inexorablemente e mostra xa sinais claros de precisar atención urxente.  
Se realmente sabemos diferenciar o substancial do accesorio, o importante do secundario, aínda temos tempo, non moito ben é certo, para reflexionar e actuar en consecuencia. Acho que os vellos loitadores, os devanceiros, o demandan e o merecen.
 

Decisión

Se temos en conta as previsións da maioría das enquisas e sobre todo a última do CIS de hoxe mesmo, resulta realmente sorprendente que Pode...