Azul de metileno

1.- Como? Que pretenden reformar a Constitución de 1978, aquela que cuase era sagrada, pola vía de urxencia e pola porta de atrás? Só porque o din (obrigan?) certos dirixentes europeus? Neste momento hai tal movemento nas redes sociais que considero que tal fazaña vai ser francamente dificil. Parece incríble que aínda non se percaten que xa non se traga máis, que xa non debería facerse nada de costas á opinión da xente e, agora, iso averiguase dunha forma rápida, directa e a baixo custe. Non, non, a reforma para ver a posibilidade de introducir certo modelo de política económica e social  presisa de debate sosegado e decisión democrática directa. Xa non é posible facer comulgar con rodas de muíño de forma gratuita!
2.- Para moitos, e sobre todo para o observador, era dificil compartir o empeño que algúns da súa orientación mostraban deica a colaboración con “El Ente”. Despois do seu rol no último torneo, vistas e lidas as maniobras e manipulacións feitas, non acertaba a comprender tal teimosía.
O observador lembra que inmediatamente despois de producírense os efeitos de tal vil artimaña, todos se conxuraran para evitar toda contaminación e para condenar ao ostracismo a quen sen dúbida o merecia. “El Ente” debia recibir unha mensaxe clara, contundente, definitiva. Vaiche boa¡
Tan só unhas semanas despois, e coas máis variadas e rebuscadas desculpas, os letristas comezaron de novo a colaborar, paseniñamente, ata que o descaro e atrevemento xa foi total. A vida segue, dician os máis cínicos. Desta forma “El Ente” foi quen de ir recuperando a normalidade nesta área, na cal xogara moi duro e con fereza, con malas artes e con métodos non permitidos, por tramposos, pola entidade central.
“El Ente” sempre se caracterizara pola animadversión deica todo o que significase orgullo, valentía e paixón pola esencia, polas firmes raíces da dignidade colectiva.
Algúns afirman que no pasado remoto, e por un breve período de tempo, “El Ente” atemperou o seu ímpetu, guiado daquela por mentes singulares que o destino felizmente chamara e, tamén, polo concurso e axuda de tempos incertos, nos que aínda o monstro non remataba de amarrar ben á súa presa. Mais outros din que aquilo durou o tempo de vinte lúas e logo todo volveu ser como ao principio.

3.- Ollei que entraba ergueito e cabal. Aproximouse lentamente a nós e pediu dilixente un viño “rioja”. Pagou de contado.
Axudábase dunha muleta. Era coñecido que hai anos tivera un problema na perna. Ignoro máis detalles. Cando a apoiou na barra esta deslizouse lentamente e caeu ao chan. Áxilmente (ás veces chego a tempo) erguín a muleta e oferteillela de contado. El agradeceume o xesto cun cumprido sonoro e cortés.
Francamente tiña un aspecto desmellorado. Coñecino, hai xa anos, décadas, cando estaba e se mostraba exultante, con poderio e mando institucional. Daquela nada parecia presaxiar a decadencia actual. Gozando da bebedaxe estaba sereno, digno e tamén solitario.
O tempo fai o seu traballo.

O osíxeno_4

Imos rematar hoxe esta serie sobre unha das moléculas máis importantes para a vida: o osíxeno.

Centrémonos agora na súa abundacia, na forma de obtelo e nos principais usos que se lle dá.

Hai, quilo máis quilo menos, uns mil billóns de toneladas de gas osíxeno arredor do globo terráqueo, e todas son produto secundario da fotosíntese das plantas (para que vexas, e ti aínda sen plantar ningunha árbore). Os humanos queimamos ao ano (xa se sabe que uns máis que outros) sete mil toneladas de combustibles fósiles que consumen arredor de vintecatro mil millóns de toneladas de osíxeno. Esto representa só un 0,000024 % do total, e ademais as plantas reemprazan na súa maior parte este osíxeno consumido (estímase que só as algas repoñen aproximadamente o 90% do osíxeno consumido, polo que nas augas está o principal xerador de osíxeno da biosfera). Incluso aínda que as plantas non repuxesen o osíxeno da atmosfera, faría falta, se seguísemos consumíndoo á mesma velocidade actual, máis de dous mil anos para reducir o nivel de osíxeno do 21 ao 20% (con todo que estes datos non te animen a combustionar máis, pensa no efecto invernadoiro, na diminución da capa, nalgúns sitios xa capiña, de ozono, na choiva ácida ... moito tino pois).

O osíxeno prodúcese industrialmente mediante a destilación de aire licuado, e adoita facerse no mesmo sitio onde se necesita, onde vaia a utilizarse (ás veces tamén se transporta por medio de condutos de gas ou ben de tanques especialmente illados). Máis da metade do que se fabrica (uns 25 millóns de toneladas ao ano nos Estados Unidos) vai parar á fabricación do aceiro (principalmente para remover e eliminar impurezas), arredor dun cuarto á fabricación de óxido de etileno (co que se fan anticonxelantes ou poliéster para botellas e tecidos), e o resto úsase en forma gasosa directamente (cunha finalidade médica ou para purificar as augas residuais e impedir que non acontezan desastres como o de París en 1992, cando unha forte treboada fixo que fluísen augas residuais sen tratar ao Sena e consumisen deseguida o osíxeno do río e matasen aos peixes; agora hai unhas bombas xigantes que inxectan cinco toneladas de osíxeno gasoso ao día; os franceses son intelixentes e saben que non poden perder o Sena por culpa duns cartiños; palabra que non miro para ninguén).

O osíxeno é con moito o axente oxidante de máis uso.Tamén se utiliza para branquear a polbeira e o papel, e xunto co acetileno, na soldadura con oxiacetileno. A reacción entre eles é moi exotérmica e produce temperaturas superiores a 3.000ºC.

E para rematar un pouco de Química descritiva.

As moléculas de osíxeno gasoso teñen dous átomos de osíxeno (pertencen ao grupo das moléculas diatómicas homonucleares), pero o enlace entre estes átomos ten unhas características peculiares. Parece dobre, e pola contra a molécula ten dous electróns ceibos, é dicir, é un "radical libre". Esto confírelle ao osíxeno, cando está en estado líquido, propiedades magnéticas (o grandísimo físico Michael Faraday, que apaixonada biografía a deste home!, foi quen primeiro o comprobou ao ciscar un pouco de osíxeno e ver que corría deica os polos dun imán). Agora ben, estes dous electróns ceibos que provocan este magnetismo do osíxeno, non deberían facer que reaccionase instantaneamente con calquera cousa que tocase? Pois non, sábese que o osíxeno é unha molécula moi pouco reactiva; do cal deberíamos alegrarnos todos, pois se hoxe estamos aquí é por esta marabillosa característica! Como senón se podería ir acumulando durante millóns de anos ata acadar un quinto da atmosfera terrestre? Incluso cando entra no noso corpo non reacciona de contado coas moléculas ás que se une, senón que precisa dun catalizador enzimático para que poida facelo. Por outra banda á temperatura ambiente, o diosíxeno (nomenclatura sistemática) existe como un gas incoloro, inodoro e insípido. É só lixeiramente soluble en auga e ademais esta baixa solubilidade diminúe segundo aumenta a temperatura. Con todo a súa presencia na auga é indispensable para a vida mariña (como xa dixemos).
      

Se reparas na configuración electrónica verás que o osíxeno pode completar o seu octeto de electróns, xa sexa tomando dous electróns para formar o ión óxido, O^2- ou compartindo dous electróns. Nos seus compostos covalentes tende a formar dous enlaces, xa sexan dous enlaces sinxelos, como en H₂O, ou un enlace dobre como no formaldehído, H₂C=O. A molécula mesma de O₂ contén un dobre enlace (coas peculiaridades que antes mencionamos). Unha preparación de laboratorio común do O₂ é a descomposición térmica do clorato potásico, KClO₃. O osíxeno non é combustible, se ben mantén unha combustión.

       A ruptura das moléculas de osíxeno é tremendamente difícil (ao menos nas capas baixas da atmosfera, pois nas grandes alturas, por riba dos 120 quilómetros,  a luz ultravioleta do Sol disocia algo de O₂ en átomos e estos son capturados por outras moléculas para formar ozono, O₃) debido a súa elevada enerxía de enlace, 118 kcal/mol. A electronegatividade do osíxeno é a máis elevada de tódolos elementos, despois do fluor, polo que como este se atopa principalmente como ión negativo.
       Ben, chega por hoxe, pois xa o dicía o filósofo, nesta vida todo ten un principio e un fin. Se tiveches a santa paciencia (bah! tampouco é para tanto) de chegar ata o final, espero e desexo (como diría un coñecido político) que a túa fidelidade se vira recompensada coa información sobre algúns aspectos rechamantes desta importante molécula que tivemos de protagonista. Ata máis ver!.
 

1800 segundos

Ese foi o tempo de espera que tiveron que agardar o pasado venres, 29 de xullo, os espectadores  situados na praza do Obradoiro e contorna para observar o espectáculo de luz e son sobre a fachada da catedral, que programado para as 11:30 h. foi adiado ata as 00:00 h. Era o penúltimo día dunha xeira de catro ou cinco nos que se repetia o evento en cuestión, sempre, parece ser, con asistencia numerosa e entusiástica. Mais cal foi o motivo aducido para tan imprevista e súbita espera?

Pois que se estaba a celebrar un concerto na veciña praza da Quintana e os fogos de artificio do final poderían interferir negativamente no mesmo. Con todo era a primeira vez que se tiña en consideración tal cuestión, xa que nos días anteriores tamén se celebraran concertos na Quintana e o pase, segundo constaba por outra parte na programación oficial, foi sempre ás 11:30 h e, obviamente, os fogos de artificio finais afectaron ás actuacións de tal forma que os músicos tiveron que interrumpilas, ata que a intensidade das ondas sonoras dos foguetes que se propagaban polo espazo fose de tal magnitude que non interferise coas que emanaban dos instrumentos ou cordas vocais.

Entón, que característica tiña o concerto programado para o venres que non tivesen os programados nos días anteriores? Que tipo de diferenciación se estaba a practicar no referente aos efectos da traca final do espectáculo? Como é que o que valía para uns non era acaido para outros? Non estaríamos ante unha repugnante discriminación? Misterio. A explicación oficial, dada por megafonia en perfecto trilingüe, non aclaraba nada limitándose só a anunciar que por mor do concerto da Quintana se retrasaba o pase para as 00:00 h. (1.800 segundos). Como era de esperar a medida non foi ben acollida polo público presente e inmediatamente se escoitaron protestas, balbordos e asubíos, que se non foron máis numerosos e intensos foi pola manifesta impericia para practicalos de grande parte dos asistentes.

Vaiamos por partes:

1º É xa moi opinable (e recoñezo que a miña percibo que é minoritaria) o feito de que se celebren concertos, de variado tipo e condición, na monumental e fermosísima praza da Quintana. Como pode ser que lugar tan fermoso, impresionante, maxestuoso e recollido se vexa periodicamente perturbado, desfigurado e agredido por palcos e lonas desmesurados, por casetas horrendas, andamios, cables abundantes, cartaces inapropiados e pintorescos que anuncian o obvio, cabinas de WC ambulantes, cantinas improvisadas, tenderetes varios e vallas por doquier, todo elo presidido  polo mal gusto e a fealdade máis vulgar? Pero que clase de persoas permiten este atentado programado e reiterado ao patrimonio artístico e monumental de Compostela?
Ao meu ver a praza foi concibida para a reflexión, o recollimento, a contemplación creativa e para o goce estético, non para acoller eventos de dudoso encaixe, baseados por exemplo na programación das radio-fórmulas, con músicas tan repetitivas e insustanciais como prescindibles. Para iso hai outros espazos máis apropiados. Ouviron falar vostedes das salas de concertos?, dos auditorios?, das salas de festas?, dos cabarés?, das explanadas das alamedas?, dos rockódromos de diferente clase e condición? Aló é onde estes espectáculos vibran no seu contexto e permiten o goce libre e desenfreado para quen goste, participando activamente sen ofender á beleza, á sensibilidade e ao patrimonio.
Prazas como a da Quintana, a do Obradoiro e calquera outra similar non deberían ser degradadas sistemáticamente por actividades claramente incompatibles co fin para o que foron concebidas. En todo caso si serían admisibles concertos minimalistas e actividades cidadáns que respectasen a lugar, armados coa mínima infraestrutura posible, con intervencións puntuais e reversibles que non desfigurasen o espazo.

2º Tendo que aceptar democraticamente unha realidade que non me gusta, os programadores de todos estes eventos ben puideron prever a interferencia entre estes espectáculos e marcar o seu inicio en franxas horarias que permitisen a súa compatibilidade sen ter que correxir sobre a marcha, insospeitada e apresuradamente os seus horarios.

3º Todo elo resulta aínda máis lastimoso se reparamos no feito comprobado de que a puntualidade foi unha cualidade escrupulosamente practicada, o cal constitúe unha máis-valía e consideración salientable neste país, onde o máis común é desprezar, unha e outra vez, o tempo dos demáis, mostrando unha falta de respeito e seriedade que define negativamente a quen principia con demora o que se comprometera a facer en tempo e hora.

4º  Por último resulta de todo punto improcedente, con independencia da pertinencia da celebración en tan noble lugar, establecer unha diferenciación entre as diferentes manifestacións artísticas que se foron sucedendo na Quintana. Non se acerta a comprender cales foron as criterios usados para ter cun espectáculo a delicadeza, a consideración e o respecto que se lle negaron aos outros. Foi unha cuestión non prevista con anterioridade que surxiu de súpeto a última hora? En calqueira caso, o/a responsable, posto nese trance, non debeu ceder pois o igualitarismo nestas cuestións é algo necesario e conveniente, a menos que se pretenda establecer unha xerarquía, de todo punto inadmisible, entre a dignidade das persoas.