Clarificador

Desde o meu punto de vista é o mellor calificativo que se lle pode poñer ao interesente (outro que tamén lle cadra) artigo de Agustín Ruiz Robledo, publicado onte no xornal "El Pais", titulado "Amaiur tiene derecho".

Con independencia do que cada un pense sobre o asunto, quen máis proveito podería sacarlle serían certos sectores do abano de votantes do Partido Popular. Mais estimo como moi improvable que se dea tal circunstancia por canto dubido que lean este xornal, e os poucos que puidesen facelo seguramente primarían as súas firmezas ideolóxicas fronte ao andamiaxe xurídico.

O argumentario que utiliza o articulista é variado e contundente, salientando a evidencia da decisión política que concorreu no caso, amparada pobremente nun informe digamos que peculiar.

Lémbranos, por outra banda, a ley del encaje, definida por Covarrubias en 1611 do seguinte xeito: "la resolución que el juez toma por lo que a él se le ha encajado en la cabeza, sin tener atención a lo que las leyes disponen". De todas as leis que coñezo, incluida a lei de conservación da ignorancia, é unha das máis curiosas.

Xa se sabe: "ubi lex non distinguit, non distinguere debemus", pois iso.

Opine

Resultados das eleccións do 20 de novembro de 2011

Zurra na mula!

"Habemus" outro artigo de Gregorio Peces-Barba no xornal El País. Non aporta nada novo, nada que non tivera xa dito en moitas ocasións. Segue coa mesma teima. Ben, está no seu dereito, faltaría máis!. Só un apunte: cando se refire á imposibilidade de rachar a unidade dun Estado soberano, referíndose ao caso español. Afirma que non o permitiría a Unión Europea, os partidos políticos españois e tampouco as institucións. E, acrescenta: "Sigue habiendo sueños separatistas en Euskadi y en Cataluña, pero no solo son imposibles, sino que también son minoritarios". Pois moi ben. Se son imposibles, pouco importa que sexan minoritarios ou non. En todo caso, dentro duns días, saberemos ata que punto esta afirmación é certeira. 

E non tera o xornal global máis artigos de opinión, de fondo, para publicar? De seguro que si. Mais o certo é que dentro duns días hai eleccións xerais.

Por fin, un bacharelato de tres anos!

Parece ser que o programa electoral do partido político que, segundo os inquéritos, ten máis posibilidades de gañar as vindeiras elecións xerais, leva como unha das medidas no eido da educación ampliar o bacharelato dos dous cursos actuais a tres. Por fin...

En concreto, na primeira medida, no apartado de educación, o programa afirma:

01 Mejoraremos la educación obligatoria y gratuita hasta los 16 años, reformando su estructura para reducir el abandono educativo temprano y elevar la formación de los alumnos. La educación secundaria tendrá una organización más flexible, que ofrezca vías formativas de acuerdo con los intereses, motivaciones y progresos de los alumnos. El bachillerato constará de 3 cursos, el primero de los cuales tendrá carácter de curso de iniciación.

Este aumento dun curso máis no bacharelato poderá permitir:

1. Reestruturar os contidos das materias que se imparten na actualidade e posibilitar a achega de algunha máis. Desta forma poderían incluirse no currículo contidos de materias que actualmente non forman parte do mesmo e que se consideran especialmente importantes. Estamos a falar de nocións, todo o básicas que se queira pero ineludibles para a formación do alumnado de bacharelato, de Economía, Psicoloxía, Socioloxía, Ciencias Políticas, Dereito e Medios de Comunicación Social.
2. Esta medida estaría en correlación coa diminución da duración das carreiras universitarias e a substitución do título de Licenciado polo de Grao.
3. E, o máis importante de todo: facilitaría un ensino máis gratificante, motivador e enriquecedor ao poder abordar os contidos, as actitudes e os procedementos dunha forma máis demorada, atendendo puntualmente o interese do alumnado sobre este ou aqueloutro tema de actualidade relacionado coa disciplina, permitindo unha exemplificación motivadora. Afastaríanos do actual sistema, no que se procura impartir uns contidos (normalmente moi amplos) nun tempo moi limitado, dunha forma rotinaria, esquemática e, moitas veces, totalmente allea aos temas sociais, culturais, económicos e científicos que ocupan, e ás veces preocupan, ao noso alumnado.  

A falta da concreción dos detalles, en principio, paréceme unha medida na boa dirección.

Veremos...

Comentarios "jocosos"

Pois si, uns comentarios en público do señor Peces Barba volven a sementar a polémica. E non é para menos. Resulta que se realizan referencias e comparacións entre colectividades en diferentes momentos históricos e claro... xurde a arroutada. Quedarse con Portugal, quedarse con Cataluña, quedarse con...  Non comprende que hai moitos cidadáns que poden sentirse molestos? E para distender, pois a enésima alusión ao tópico futboleiro...Que simplismo, que cansazo!

Por outra banda, tranquiliza saber que desta vez non será necesario bombardear ningunha cidade. En fin, é o que ten realizar reflexións desde certas alturas.

Trámite

Un só debate? E con iso pensan que xa cumpren? É que hai só dúas opcións políticas? Penoso, lamentable e triste. Non quero ser teimudo pero aquí, e en moitos outros sitios, desde logo, as cousas fanse de outra forma. Algúns van moi por diante.

Precisión

Por suposto que o importante é que o movemento se consolide e arraigue cada vez en máis lugares. O movemento identifícase por 15M (M de maio) por algo. Entón, do mesmo xeito que nos EEUU parece que algúns propagan a idea de que o movemento que está a desenvolverse aló dende hai un mes, basicamente en New York, se ten espallado a outras partes do mundo sen considerar que mais ben tivo o seu inicio nun dos efectos do 15M (visión etnocentrista, non por esperada menos chamativa), tamén cómpre presisar que antes do 15M houbo un 12M (M de marzo, ou mellor "março") no que, ao meu ver, se ten principiado unha forma de protesta e de resposta ante a grave situación económica, financeira e social que estamos a soportar en varios paises. Cuestión distinta é que o 15M, despois, lle dese un pulo que fixese que se dotase dun estilo e peculiaridades propias a toda esta marea de indignación e cabreo. Adiante co cambio de paradigma.

Aqui, como o juíz portugués, cada un "faz o que lhe apetece".

Mais unha vez, pode lerse na seguinte resolución publicada hoxe no BOE o nome deturpado da provincia de A Coruña.

Resolución de 20 de septiembre de 2011, de la Dirección General de Formación Profesional, por la que se conceden los Premios "Miguel Hernández", edición 2011

Xa a LEY 2/1998, 3 de marzo, sobre el cambio de denominación de las provincias de La Coruña y Orense (publicada no BOE nº 54 do 4 de marzo de 1998) na súa exposición de motivos  deixaba ben claro cales eran as razóns para cambiar os nomes das provincias ourensán e coruñesa e facer legal o que xa viña sendo aceptado como habitual e de uso cotián dende séculos atrás.

Pero entón, até cando teremos que soportar esta situación de falta de respecto e de inobservancia da legalidade vixente? Non semella lóxico, racional e evidente que quen ten o obriga de respectar a legalidade o faga? En fin.

Cando se respectará a toponimia oficial? O ano que vén, se Deus quere!

 

Preparando a invasión

Comezan a producirse os movementos de avance, colocación e espreita de cara ao gran desembarco nos medios do ente público de RTVE. Cada vez está máis próxima a data e non hai tempo que perder.

O periodista Félix Madero acaba de ser relevado á fronte da primeira parte do programa Protagonistas da cadea de radio Punto Radio. A operación seica se enmarca dentro dunha reestruturación profunda para dar paso a unha nova cadea de noticias, mais eu teño a sensación de que ten efectos secundarios relacionados co reposicionamento que se producirá nos medios de comunicación nos vindeiros meses. Ista é unha das primeiras operacións dunha serie delas que deixarán o panorama audiovisual e radiofónico moi diferente do que temos na actualidade. 

Moito me temo que tamén neste campo as rebaixas e descontos estean á orde do día. A pluralidade actual, á vista da experiencia acumulada nas ultimas décadas, será dificil que se manteña. Seica din por aí que os valores pasaron á clandestinidade.

Agardemos e vexamos. Vai ser divertido (tamén triste e frustrante, desde logo).

Esperando...

... a que as uvas madurezan e as avésporas poidan ter a súa enchenta, antes de que o fío da navalla faga o seu traballo.

A colleita preséntase limpa e abondosa e, porén, houbo que darlle poucas mans de sulfato, mágoa que non poida dicirse o mesmo noutros campos e terreos máis urxentes e decisivos pero menos gorentosos.

O "pintor" está aqui, hai que ir preparando as cubas, as cestas e os culeiros. Hai que ir seleccionando o érbedo para que, no seu momento, poidamos cortar un bó ramo que non desmereza o final da faena. Os cativos gozarán. Ah! Que non hai xa? Certo.

Mais, atención! A falta de raparigos que apañen os vagos! Que facer? Pois outros virán que os recollerán.
Desta forma xa non poderemos mencionar á vella. Aquela que apañando nos vagos foi quen de encher cestos para facer unha ola de viño.
Tampouco estruxaremos cos pés, farémolo coa eléctrica para comodidade duns poucos e perda de moitos. Enviñar aínda o faremos de forma manual, ocasión para poñer a proba os músculos cultivados durante meses en animadas e cheirentas sesións ximnásticas. E barraremos e esperaremos polo cheiro inconfundivel, durante días.
E chegará o San Martiño e probaremos o viño, nesta adega e naquela outra e na de máis aló. E sairá mellor ou pior, sempre alegre e con forza. Aquela que pouco a pouco, co paso dos meses, se irá apagando xusto cando na viña xa agrome, mais unha vez, o encanto da espurga... e volta a comezar.

Azul de metileno

1.- Como? Que pretenden reformar a Constitución de 1978, aquela que cuase era sagrada, pola vía de urxencia e pola porta de atrás? Só porque o din (obrigan?) certos dirixentes europeus? Neste momento hai tal movemento nas redes sociais que considero que tal fazaña vai ser francamente dificil. Parece incríble que aínda non se percaten que xa non se traga máis, que xa non debería facerse nada de costas á opinión da xente e, agora, iso averiguase dunha forma rápida, directa e a baixo custe. Non, non, a reforma para ver a posibilidade de introducir certo modelo de política económica e social  presisa de debate sosegado e decisión democrática directa. Xa non é posible facer comulgar con rodas de muíño de forma gratuita!
2.- Para moitos, e sobre todo para o observador, era dificil compartir o empeño que algúns da súa orientación mostraban deica a colaboración con “El Ente”. Despois do seu rol no último torneo, vistas e lidas as maniobras e manipulacións feitas, non acertaba a comprender tal teimosía.
O observador lembra que inmediatamente despois de producírense os efeitos de tal vil artimaña, todos se conxuraran para evitar toda contaminación e para condenar ao ostracismo a quen sen dúbida o merecia. “El Ente” debia recibir unha mensaxe clara, contundente, definitiva. Vaiche boa¡
Tan só unhas semanas despois, e coas máis variadas e rebuscadas desculpas, os letristas comezaron de novo a colaborar, paseniñamente, ata que o descaro e atrevemento xa foi total. A vida segue, dician os máis cínicos. Desta forma “El Ente” foi quen de ir recuperando a normalidade nesta área, na cal xogara moi duro e con fereza, con malas artes e con métodos non permitidos, por tramposos, pola entidade central.
“El Ente” sempre se caracterizara pola animadversión deica todo o que significase orgullo, valentía e paixón pola esencia, polas firmes raíces da dignidade colectiva.
Algúns afirman que no pasado remoto, e por un breve período de tempo, “El Ente” atemperou o seu ímpetu, guiado daquela por mentes singulares que o destino felizmente chamara e, tamén, polo concurso e axuda de tempos incertos, nos que aínda o monstro non remataba de amarrar ben á súa presa. Mais outros din que aquilo durou o tempo de vinte lúas e logo todo volveu ser como ao principio.

3.- Ollei que entraba ergueito e cabal. Aproximouse lentamente a nós e pediu dilixente un viño “rioja”. Pagou de contado.
Axudábase dunha muleta. Era coñecido que hai anos tivera un problema na perna. Ignoro máis detalles. Cando a apoiou na barra esta deslizouse lentamente e caeu ao chan. Áxilmente (ás veces chego a tempo) erguín a muleta e oferteillela de contado. El agradeceume o xesto cun cumprido sonoro e cortés.
Francamente tiña un aspecto desmellorado. Coñecino, hai xa anos, décadas, cando estaba e se mostraba exultante, con poderio e mando institucional. Daquela nada parecia presaxiar a decadencia actual. Gozando da bebedaxe estaba sereno, digno e tamén solitario.
O tempo fai o seu traballo.

O osíxeno_4

Imos rematar hoxe esta serie sobre unha das moléculas máis importantes para a vida: o osíxeno.

Centrémonos agora na súa abundacia, na forma de obtelo e nos principais usos que se lle dá.

Hai, quilo máis quilo menos, uns mil billóns de toneladas de gas osíxeno arredor do globo terráqueo, e todas son produto secundario da fotosíntese das plantas (para que vexas, e ti aínda sen plantar ningunha árbore). Os humanos queimamos ao ano (xa se sabe que uns máis que outros) sete mil toneladas de combustibles fósiles que consumen arredor de vintecatro mil millóns de toneladas de osíxeno. Esto representa só un 0,000024 % do total, e ademais as plantas reemprazan na súa maior parte este osíxeno consumido (estímase que só as algas repoñen aproximadamente o 90% do osíxeno consumido, polo que nas augas está o principal xerador de osíxeno da biosfera). Incluso aínda que as plantas non repuxesen o osíxeno da atmosfera, faría falta, se seguísemos consumíndoo á mesma velocidade actual, máis de dous mil anos para reducir o nivel de osíxeno do 21 ao 20% (con todo que estes datos non te animen a combustionar máis, pensa no efecto invernadoiro, na diminución da capa, nalgúns sitios xa capiña, de ozono, na choiva ácida ... moito tino pois).

O osíxeno prodúcese industrialmente mediante a destilación de aire licuado, e adoita facerse no mesmo sitio onde se necesita, onde vaia a utilizarse (ás veces tamén se transporta por medio de condutos de gas ou ben de tanques especialmente illados). Máis da metade do que se fabrica (uns 25 millóns de toneladas ao ano nos Estados Unidos) vai parar á fabricación do aceiro (principalmente para remover e eliminar impurezas), arredor dun cuarto á fabricación de óxido de etileno (co que se fan anticonxelantes ou poliéster para botellas e tecidos), e o resto úsase en forma gasosa directamente (cunha finalidade médica ou para purificar as augas residuais e impedir que non acontezan desastres como o de París en 1992, cando unha forte treboada fixo que fluísen augas residuais sen tratar ao Sena e consumisen deseguida o osíxeno do río e matasen aos peixes; agora hai unhas bombas xigantes que inxectan cinco toneladas de osíxeno gasoso ao día; os franceses son intelixentes e saben que non poden perder o Sena por culpa duns cartiños; palabra que non miro para ninguén).

O osíxeno é con moito o axente oxidante de máis uso.Tamén se utiliza para branquear a polbeira e o papel, e xunto co acetileno, na soldadura con oxiacetileno. A reacción entre eles é moi exotérmica e produce temperaturas superiores a 3.000ºC.

E para rematar un pouco de Química descritiva.

As moléculas de osíxeno gasoso teñen dous átomos de osíxeno (pertencen ao grupo das moléculas diatómicas homonucleares), pero o enlace entre estes átomos ten unhas características peculiares. Parece dobre, e pola contra a molécula ten dous electróns ceibos, é dicir, é un "radical libre". Esto confírelle ao osíxeno, cando está en estado líquido, propiedades magnéticas (o grandísimo físico Michael Faraday, que apaixonada biografía a deste home!, foi quen primeiro o comprobou ao ciscar un pouco de osíxeno e ver que corría deica os polos dun imán). Agora ben, estes dous electróns ceibos que provocan este magnetismo do osíxeno, non deberían facer que reaccionase instantaneamente con calquera cousa que tocase? Pois non, sábese que o osíxeno é unha molécula moi pouco reactiva; do cal deberíamos alegrarnos todos, pois se hoxe estamos aquí é por esta marabillosa característica! Como senón se podería ir acumulando durante millóns de anos ata acadar un quinto da atmosfera terrestre? Incluso cando entra no noso corpo non reacciona de contado coas moléculas ás que se une, senón que precisa dun catalizador enzimático para que poida facelo. Por outra banda á temperatura ambiente, o diosíxeno (nomenclatura sistemática) existe como un gas incoloro, inodoro e insípido. É só lixeiramente soluble en auga e ademais esta baixa solubilidade diminúe segundo aumenta a temperatura. Con todo a súa presencia na auga é indispensable para a vida mariña (como xa dixemos).
      

Se reparas na configuración electrónica verás que o osíxeno pode completar o seu octeto de electróns, xa sexa tomando dous electróns para formar o ión óxido, O^2- ou compartindo dous electróns. Nos seus compostos covalentes tende a formar dous enlaces, xa sexan dous enlaces sinxelos, como en H₂O, ou un enlace dobre como no formaldehído, H₂C=O. A molécula mesma de O₂ contén un dobre enlace (coas peculiaridades que antes mencionamos). Unha preparación de laboratorio común do O₂ é a descomposición térmica do clorato potásico, KClO₃. O osíxeno non é combustible, se ben mantén unha combustión.

       A ruptura das moléculas de osíxeno é tremendamente difícil (ao menos nas capas baixas da atmosfera, pois nas grandes alturas, por riba dos 120 quilómetros,  a luz ultravioleta do Sol disocia algo de O₂ en átomos e estos son capturados por outras moléculas para formar ozono, O₃) debido a súa elevada enerxía de enlace, 118 kcal/mol. A electronegatividade do osíxeno é a máis elevada de tódolos elementos, despois do fluor, polo que como este se atopa principalmente como ión negativo.
       Ben, chega por hoxe, pois xa o dicía o filósofo, nesta vida todo ten un principio e un fin. Se tiveches a santa paciencia (bah! tampouco é para tanto) de chegar ata o final, espero e desexo (como diría un coñecido político) que a túa fidelidade se vira recompensada coa información sobre algúns aspectos rechamantes desta importante molécula que tivemos de protagonista. Ata máis ver!.
 

1800 segundos

Ese foi o tempo de espera que tiveron que agardar o pasado venres, 29 de xullo, os espectadores  situados na praza do Obradoiro e contorna para observar o espectáculo de luz e son sobre a fachada da catedral, que programado para as 11:30 h. foi adiado ata as 00:00 h. Era o penúltimo día dunha xeira de catro ou cinco nos que se repetia o evento en cuestión, sempre, parece ser, con asistencia numerosa e entusiástica. Mais cal foi o motivo aducido para tan imprevista e súbita espera?

Pois que se estaba a celebrar un concerto na veciña praza da Quintana e os fogos de artificio do final poderían interferir negativamente no mesmo. Con todo era a primeira vez que se tiña en consideración tal cuestión, xa que nos días anteriores tamén se celebraran concertos na Quintana e o pase, segundo constaba por outra parte na programación oficial, foi sempre ás 11:30 h e, obviamente, os fogos de artificio finais afectaron ás actuacións de tal forma que os músicos tiveron que interrumpilas, ata que a intensidade das ondas sonoras dos foguetes que se propagaban polo espazo fose de tal magnitude que non interferise coas que emanaban dos instrumentos ou cordas vocais.

Entón, que característica tiña o concerto programado para o venres que non tivesen os programados nos días anteriores? Que tipo de diferenciación se estaba a practicar no referente aos efectos da traca final do espectáculo? Como é que o que valía para uns non era acaido para outros? Non estaríamos ante unha repugnante discriminación? Misterio. A explicación oficial, dada por megafonia en perfecto trilingüe, non aclaraba nada limitándose só a anunciar que por mor do concerto da Quintana se retrasaba o pase para as 00:00 h. (1.800 segundos). Como era de esperar a medida non foi ben acollida polo público presente e inmediatamente se escoitaron protestas, balbordos e asubíos, que se non foron máis numerosos e intensos foi pola manifesta impericia para practicalos de grande parte dos asistentes.

Vaiamos por partes:

1º É xa moi opinable (e recoñezo que a miña percibo que é minoritaria) o feito de que se celebren concertos, de variado tipo e condición, na monumental e fermosísima praza da Quintana. Como pode ser que lugar tan fermoso, impresionante, maxestuoso e recollido se vexa periodicamente perturbado, desfigurado e agredido por palcos e lonas desmesurados, por casetas horrendas, andamios, cables abundantes, cartaces inapropiados e pintorescos que anuncian o obvio, cabinas de WC ambulantes, cantinas improvisadas, tenderetes varios e vallas por doquier, todo elo presidido  polo mal gusto e a fealdade máis vulgar? Pero que clase de persoas permiten este atentado programado e reiterado ao patrimonio artístico e monumental de Compostela?
Ao meu ver a praza foi concibida para a reflexión, o recollimento, a contemplación creativa e para o goce estético, non para acoller eventos de dudoso encaixe, baseados por exemplo na programación das radio-fórmulas, con músicas tan repetitivas e insustanciais como prescindibles. Para iso hai outros espazos máis apropiados. Ouviron falar vostedes das salas de concertos?, dos auditorios?, das salas de festas?, dos cabarés?, das explanadas das alamedas?, dos rockódromos de diferente clase e condición? Aló é onde estes espectáculos vibran no seu contexto e permiten o goce libre e desenfreado para quen goste, participando activamente sen ofender á beleza, á sensibilidade e ao patrimonio.
Prazas como a da Quintana, a do Obradoiro e calquera outra similar non deberían ser degradadas sistemáticamente por actividades claramente incompatibles co fin para o que foron concebidas. En todo caso si serían admisibles concertos minimalistas e actividades cidadáns que respectasen a lugar, armados coa mínima infraestrutura posible, con intervencións puntuais e reversibles que non desfigurasen o espazo.

2º Tendo que aceptar democraticamente unha realidade que non me gusta, os programadores de todos estes eventos ben puideron prever a interferencia entre estes espectáculos e marcar o seu inicio en franxas horarias que permitisen a súa compatibilidade sen ter que correxir sobre a marcha, insospeitada e apresuradamente os seus horarios.

3º Todo elo resulta aínda máis lastimoso se reparamos no feito comprobado de que a puntualidade foi unha cualidade escrupulosamente practicada, o cal constitúe unha máis-valía e consideración salientable neste país, onde o máis común é desprezar, unha e outra vez, o tempo dos demáis, mostrando unha falta de respeito e seriedade que define negativamente a quen principia con demora o que se comprometera a facer en tempo e hora.

4º  Por último resulta de todo punto improcedente, con independencia da pertinencia da celebración en tan noble lugar, establecer unha diferenciación entre as diferentes manifestacións artísticas que se foron sucedendo na Quintana. Non se acerta a comprender cales foron as criterios usados para ter cun espectáculo a delicadeza, a consideración e o respecto que se lle negaron aos outros. Foi unha cuestión non prevista con anterioridade que surxiu de súpeto a última hora? En calqueira caso, o/a responsable, posto nese trance, non debeu ceder pois o igualitarismo nestas cuestións é algo necesario e conveniente, a menos que se pretenda establecer unha xerarquía, de todo punto inadmisible, entre a dignidade das persoas.

Hoxe vin un xesto

Hoxe vin un xesto que hai anos que non via. Un xesto que denota hábito e certidume. Certidume descreida (ou algo así, sexa iso o que for) de que dito aceno terá algunha repercusión práctica.
Hoxe vin un xesto que confirma a forza da inculcación en anos temperás. Esa que, polo visto, se graba para toda unha vida e que se agocha no inconsciente.
Hoxe vin un xesto automático que me sorprendeu polo inesperado, e que me causou grande estrañeza.
Hoxe vin un xesto propio de outros tempos, quen sabe se premonitorio de que estes non é tan certo que se teñan ido.
Hoxe vin un xesto que me fixo rememorar a miña infancia, aqueles días nos que parecia que o tempo se detiña e que nada habia máis aló do horizonte.
Hoxe vin un xesto...si. Hoxe vin como alguén, ao pasar por diante dunha igrexa, se persignaba. Ben pensado nada do outro mundo. Algo perfectamente normal para moita xente. Algo que non causa, que se saiba, mal a ninguén. Algo fútil, vano, mais...
Hoxe vin un xesto.

Apunte reiterado

Saúdo a iniciativa do xornal portugués Público a respeito do nacemento do seu novo proxecto Público Mais.

Afirman, no editorial de presentación, querer manter os valores intocáveis de rigor e independencia, mais ampliando a súa oferta para mellor contribuir para o coñecemento e deselvolvemento da sociedade á que se dirixen. Para elo realizan unha división en catro grandes áreas, a saber: Reportaxes; Cultura; Ciencia/Ambiente e Multimedia. Máis abaixo afirman tamén algo xa sabido, que o coñecemento é poder, que os cidadáns son máis libres e máis cultos canto máis coñecemento atesouren e que o xornalismo, enténdase a práctica que mereza tal nome, a fin de contas, transforma a información en coñecemento.

Pois ben, gostaría de sinalar un par de precisións.

1ª Comprobo, con mágoa, como mais unha vez, se transmite a falsa idea de que a Ciencia é algo separado da Cultura. Ao realizar a escolla das catro grandes áreas nas que van desenvolver a súa achega, estan a transmitir, consciente ou inconscientemente, a para min falsa idea de que a ciencia nada ten a ver coa cultura. Pois non concordo. Digámolo ben claro novamente: a ciencia, como creación humana na que se poñen en funcionamente cualidades superiores, é cultura.

2ª Estimo pretenciosa e desmesurada a afirmación de que o xornalismo, aínda que este sexa rigoroso e profesional, transforma a información en coñecemento. Os que dunha forma ou doutra, directa ou indirectamente, nos dedicamos profesionalmente a intentar levar a cabo esta transformación sabemos que a mesma non é doada, nin simple, nin  automática. Moi polo contrario esixe esforzo, competencia e saber. Non nego que presentar unha información veraz, contrastada e libre de todo tipo de condicionamentos, ata onde isto sexa posible, claro, é un primeiro paso necesario para que poida optar a ser basamento para a construcción do coñecemento. Con todo, isto non abonda. Cómpren outras cualidades, técnicas, competencias e recursos. 

Agora ben, estou certo que a grande maioría dos lectores do xornal Público (e agora, para o que vou a dicir, "acrescento" o xornal español do mesmo título) posúen suficiente bagaxe do tipo referido para realizar con éxito tal transformación, en tanto en cuanto son quen de usar os catalizadores culturais adecuados que terán de vencer cualquer tipo de "enerxía de activación", por grande que esta sexa.

Conmemoración do centenario da Física Atómica e Nuclear

 

Ernest Rutherford, é o protagonista desta efeméride. A súa "teoría planetaria" da estrutura do átomo, elaborada para tratar de dar unha explicación ao resultado do seu famoso experimento, daría comezo á era nuclear (ou atómica, como nun principio se chamou ao descoñecer aínda a estrutura "fina" do átomo e, consecuentemente, do núcleo).

Obviamente non foi o único físico que tivo relevancia nesta alvorada pero sí o que máis contribuíu a elo.

Tampouco remata aqui a súa achega á física (lembremos o seu descubrimento do carácter estatístico da desintegración radiactiva, ou a súa denominación de radiación alfa, beta e gamma para as diferentes partículas produto da emisión radioactiva) mais, quizáis, sexa este modelo atómico (incompleto e inexacto) o que marcou a súa máxima altura como científico.

Recebeu o premio Nobel de Química en 1908. Depois, xa se sabe, creou escola: Bohr, Chadwick, Oppenheimer,...

O osíxeno_3

Recuperemos o noso discurso sobre a molécula de osíxeno. Vexamos...

Sen osíxeno suficiente para respirar morremos, e esto pode pasar cando estamos nun sitio pechado e se esgota o osíxeno, ou se a presión do aire é demasiado baixa porque estamos a demasiada altura. Nestas cumes aínda existe un 21% de osíxeno (aproximadamente.) só que, fatalmente, a presión do aire será demasiado baixa para que os nosos pulmóns poidan extraelo. Ademais, sabemos que precisamos osíxeno para que o noso corpo xere enerxía, é dicir, dependemos do aporte inmediato deste gas pola atmosfera. Agora ben, existen uns límites superior e inferior á cantidade de osíxeno no aire. Fóra destes límites non estamos seguros, corremos un serie perigo. Así, o nivel de osíxeno debe superar o 17% para non asfixiarte, claro que este nivel no debe superar o 25% se non queres arder vivo. De xeito que, como sucede na maioría dos procesos naturais, hai que respectar uns equilibrios, uns límites, fóra dos cales a vida non sería posible.

Imos ver, podemos respirar aire con máis osíxeno do normal (sabes que moitos enfermos teñen que facelo), o que non debemos é ter ao noso redor aire que posúa as características anteriores (que supere o 25% de osíxeno) porque estamos en serio perigo de morrer como Xoana de Arco. Seica houbo pacientes hospitalizados en tendas osixenadas que sufriron tremendas queimaduras ao intentar acender un cigarro (este éche outro dos inconvenientes que conleva o fumar). E de que pensas que morreron, o 27 de xaneiro de 1967, os tres astronautas que deberían ter dado varias voltas á Terra no primeiro Apolo tripulado? Efectivamente, queimadiños vivos na súa nave ao terse producido un lume no aire rico en osíxeno que había na cabina. Pero isto non é todo. Aínda houbo máis accidentes provocados por estas casuísticas. Un dos máis coñecidos, aconteceu en South Shields, no nordeste de Inglaterra, en outubro de 1969. Resulta que un grupo de operarios estaba a reparar a bodega do buque Lady Delia. Empregaban unha perforadora que funcionaba con aire comprimido, pero que alguén (que non pasara boa noite polo que se ve), por descoido, conectara a unha fonte de osíxeno. Cando se superou o nivel crítico do 25% ... e un obreiro acendeu un cigarro... (outra vez o hábito de fumar)...si, non o tomes a broma que é un tema moi serio. Este destemido operario fumador viuse, de súpeto, no medio dunhas impresionantes lumeiradas. Cando os seus compañeiros acudiron na súa axuda... fatalmente tamén arderon. Contan as crónicas que nuns minutos catro estaban mortos, carbonizados, e outros sete ficaban gravemente feridos.

Pero por norma xeral é a escaseza, e non a abundancia, de osíxeno a que pon en perigo con máis frecuencia a vida humana. Algúns de vós saberedes, por ter lido algo sobre o asunto ou seguido as noticias de prensa de aqueles días, o que significou o proxecto Biosfera, en Arizona, aló polo ano 1993. Oito persoas encirráronse, en decembro de 1991, nun recipiente de paredes de cristal no que pretendía ser un ecosistema artificial, para ver se os seres humanos eran capaces de manter a vida nunha estación espacial na Lúa. A penas nunhas semanas despois daban boqueadas porque o osíxeno do aire tiña caído por debaixo do 17%. Por algunha estrana razón desapareceran 30 toneladas de osíxeno. ?!. A hipótese máis  apoiada é a de que reaccionara co ferro do chan.

Claro, porque o osíxeno é atraído polos átomos de ferro que hai na hemoglobina do noso sangue, e mediante este mecanismo (as moléculas de osíxeno adheridas ao ferro da hemoglobina) transpórtase con eficacia ao ultimo recuncho do noso corpo que precise osíxeno para realizar a súa función vital (por certo, a maior parte das especies, pero non todas, empregan o ferro como vehículo do osíxeno; as arañas e as langostas usan o cobre, e por eso o seu sangue é azul; os príncipes, aínda que din que teñen sangue azul, non sei eu se o seu bus será o cobre e non o ferro, como no resto dos mortais...). Mercé a hemoglobina, un litro de sangue pode disolver 200 cm3 de osíxeno, que supón cincuenta veces a cantidade disolta no mesmo volume de auga (con todo é moi importante que o osíxeno estea disolto na auga, aínda que sexa en pouca proporción, senón que llelo pregunten aos peixes, por exemplo). Agora podes decatarte do feito de que se a cantidade de osíxeno no aire decrece decrecerá tamén no sangue, e aínda que posuamos un rexo órgano que sexa quen de latir con forza e a bo ritmo e consecuentemente bombee o sangue con rapidez para compensar a carencia nel de osíxeno, finalmente non poderá manter ese ritmo, ese exceso de enerxía por moito tempo, e morreremos de forma inmisericorde en poucos minutos. Por certo, xa sabes que o cerebro precisa osíxeno para funcionar (a algúns nin con osíxeno lle funciona). Sen osíxeno, este órgano vital morrerá nun poucos minutos! Pero coidado que un exceso de osíxeno pode envenenalo! Entón? Ben, xa o dicían os clásicos: a virtude está no medio. Nin moito, nin pouco, o necesario.

Por hoxe, mais nada. Haberemos de continuar outro día.